Iedereen die met jongeren te maken heeft, als ouder, als leraar of als agent, kent het fenomeen straattaal. Lukraak strooien tieners en volwassenen met exotische woorden die voor ouderen onverstaanbaar zijn. Hun gesprekken zijn onnavolgbaar. Hoe kunnen wij straattaal toch proberen te begrijpen? In dit eerste blog ga ik in op de belangrijkste, maar zeker niet de enige, bron van de woorden in straattaal: het Sranan Tongo, oftewel Surinaams.
Daarvoor gaan we een
straattaalbericht lezen dat de politie vorig jaar publiceerde.
Een kleine speurtocht langs woordenboeken
en vrienden wijst de volgende herkomst van de woorden uit.
In de bovenstaande lijst tellen
we 17 woorden uit het Sranan Tongo, vier uit het Engels, één uit het Nederlands,
één uit het Spaans en één uit het Papiaments. Dit is natuurlijk maar een
fragment en straattaal is veelomvattender. Opvallend genoeg ontbreken de woorden
uit het Marokkaans Arabisch en het Berber, zoals het veelgebruikte wollah
‘Ik zweer het’
Toch
laat deze tekst een belangrijk kenmerk van straattaal zien, namelijk dat verreweg
de meeste woorden uit het Sranan Tongo afkomstig zijn. Dat is overigens niet
verrassend, eind jaren negentig was dat ook al zo (Appel, 1999). En hoewel de
woorden onherkenbaar lijken, kunnen we, als we ons best doen, toch een hoop
woorden herkennen. Daarvoor moeten we echter eerst iets meer van het Sranan
Tongo weten.
Het Sranan Tongo ontstond in
Suriname dat halverwege de 17e eeuw gekoloniseerd werd door de Engelsen. Zij
importeerden slaven uit West-Afrika. Al snel vestigden zich ook Portugese Joden
in de nieuwe kolonie. Vandaar ook de, weliswaar beperkte, Portugese invloed in
het Sranan Tongo. Ook komen er woorden uit West-Afrikaanse talen in voor.
Toen
de Nederlanders de kolonie in 1667 overnamen had het Sranan zich al gevormd. Verreweg
de meeste woorden uit het Sranan Tongo zijn daarom afkomstig uit het Engels en
dat komt engelsminnend Nederland goed uit. Als je goed luistert en een aantal
klankveranderingen in acht neemt, zul je er vast een aantal herkennen.
De Engelse z en de v worden vaak
een s en f in het Sranan Tongo. De v wordt soms als een b uitgesproken tussen
medeklinkers. Aan het einde van een woord vervallen de m en de n vaak of worden
een huig-n. De Engelse r wordt vaak een l aan het begin van een woord en de
r,l, d en n worden vaak verwisseld. De Engelse h valt meestal weg.
Medeklinkercombinaties
worden ook vaak versimpeld. Strong wordt tranga. Ook combinaties
aan het einde van een woord worden vaak versimpeld want > wani ‘willen’, bend
> beni ‘buigen’, soft > safu ‘zacht’, trouble
> trobi ‘problemen’. De l en de r verspringen soms zoals in work
> wroko ‘werk’. Het is je misschien al opgevallen dat woorden in
het Sranan Tongo bijna altijd op een klinker eindigen. Kijk de voorgaande
voorbeelden nog maar even na.
Er zijn te veel
klankverschuivingen om op te noemen en te onthouden. Om die reden geef ik
hieronder een aantal voorbeelden van Sranan Tongo woorden van Engelse herkomst uit
de bovenstaande lijst. Deze woorden worden overigens veel gebruikt in
straattaal. osso < house ‘huis’, de h verdwijnt en een o wordt toegevoegd. loesoe < loose ‘verliezen,
loslaten’, de e wordt oe afoe <
half ‘helft’ de h en de
l vallen weg, en de oe wordt toegevoegd. brokko < broke 'kapot', een o wordt
toegevoegd. sannie < some thing 'iets' samenvoeging van twee
Engelse woorden, eerst santi toen sannie geworden.
Als je dus voortaan in het
openbaar vervoer zit en je hoort jongeren straattaal spreken, dan kun je jezelf
de vraag stellen: kan ik deze woorden terugvoeren op een Engels woord? Het
vereist enig verbeeldingsvermogen. Een klein buriki(ezels)-bruggetje kan
dan al wondru doen.
Een onmisbare bron over straattaal is het Smibanese woordenboek.
Bronnen:
Appel, R. 1999. Straattaal: De mengtaal van jongeren in Amsterdam. In: ToegepasteTaalwetenschap in Artikelen, Volume 62, Issue 1, Jan 1999, p. 39 - 55
Echteld, J.J.M. 1962. The English Words in Sranan.
e-mail: mail@khalidmourigh.nl
+96893560417 Escort Muscat I'm Meena, cordial, glad, enthusiastic and loaded with energy sitting tight for courteous fellows to come and experience. Muscat escort meet me you will discover incredible and proficient. Then, at that point you simply need to appreciate loosening up minutes. call me whatssap. Much thanks to you for your advantage Escort in Muscat +96893560417
BeantwoordenVerwijderenEscort in Oman
Muscat escort
Escort Muscat
Escort in Muscat