De thuiskomst van mijn vader

Toen mijn vader de tweede of derde keer terug kwam uit Nederland zat ons huis propvol met bezoek. Ons gastverblijf krioelde van de mensen. Iedereen zat luid te praten, thee te drinken, pinda’s en koekjes te eten, koekjes van het merk sidi qasem. Mijn vader zat ook bij de gasten. Hij vertelde ze op geanimeerde wijze over Nederland en hoe het leven daar is. Er zaten ook veel vrouwen uit het dorp bij ons thuis. Zij wilden graag weten hoe het met hun mannen ging die ook in Nederland werkten. Of ze geld, de groeten of een bandje hadden opgestuurd. 

Ik sloeg de hele situatie vanuit de deuropening gade. De gasten zaten in de gastenkamer. Mijn ooms en tantes waren er allemaal. Elke keer kwam er weer iemand bij. Iedereen die van mijn vaders thuiskomst af wist, was naar ons toe gekomen om hem te zien. Ze wilden allemaal graag het laatste nieuws uit Nederland horen.  

Mijn vader had een plaat meegenomen uit Nederland. Het nummer ‘Mama’ van Heintje. Op de hoes stond een huilend jongetje. Ik vroeg me af waarom hij huilde. Wij hadden als één van de eersten in het dorp een platenspeler. Mijn vader ging de plaat draaien. De gasten keken hun ogen uit. Ze zagen de plaat ronddraaien en er kwam muziek uit. De vrouwen vroegen mijn vader waar de jongen over zong. Mijn vader zei: 

‘Deze jongen zingt over zijn moeder. Hij zegt dat hij de allerliefste moeder op de wereld heeft en dat niemand haar kan vervangen.’  

De vrouwen bekeken de hoes waar het huilende kind op stond. Iedereen wilde de hoes zien. Ze vonden het allemaal prachtig. Een vrouw zei: 

‘Wat een prachtig kind.’ 

Een andere vrouw zei: 

‘Wat een mooi kind, maar waarom huilt hij eigenlijk?’ 

Weer een andere vrouw zei tegen mijn vader: 

‘Zijn alle Nederlandse kinderen zo netjes? Hebben ze allemaal zo’n witte huid?’ 

Mijn vader zei: ‘Ja, ze zien er allemaal zo uit. Er zijn heel veel blanke kinderen in Nederland, er zijn daar geen donkere kinderen.’ 

Een vrouw vroeg aan mijn vader: 

‘Eten ze daar koekjes en stokbrood?’

Een andere vrouw zei: 

‘Onze kinderen zitten helemaal onder de schrammen en zijn helemaal vies, erger dan hagedissen.’  

Zo zaten ze allemaal naar de plaat te luisteren. Een aantal vrouwen begon zelfs te huilen en maakte de andere vrouwen aan het huilen. Ze vonden het nummer zo mooi. Ze leefden intens mee met de jongen die zo over zijn moeder zong. Een van de vrouwen zei: 

‘O wat een lieverd dat hij zo over zijn moeder zingt.’

Ik stond te vanuit de deuropening te kijken naar wat ze allemaal deden en waarover ze praatten. Ik zag dat de mannen marlboro of pall mall rookten en anderen draaide weer een shaggie van mijn vader. En elke keer werden de theeglazen weer bijgevuld.

Aṛwaḥ n Baba
Řami i dd yareggweḥ baba zi hulanḍa twařat wis tnayen niɣ wis třata, mammec i ɛeqřeɣ am řextu, taddart nneɣ tuɣa teccuṛ s inewjiwen. Axxam nneɣ inewjiwen iccuṛ s inewjiwen d tnewjiwin. Uca qqimen tharrden, sessen atay, tetten qawitt d ɣayṭa, ɣayṭa nni n sidi qasem. Baba yeqqim jar asen itharred, itɛawad asen x hulanḍa, mamec i tegga, d mamec tuɣa dayes iteddar di hulanḍa. Ijj n waṭṭas n temɣarin zi ḍḍcar nneɣ i dd yusin ɣar baba ad sseqsant x yaryazen nsent niɣ d taṛwa nsent ma yeẓṛ iten baba, ma ssekken as dd ca n tmenyat niɣ d ca n ssřam, niɣ d ca n ssinta, niɣ d ca n tmesřayin nniḍen.

Necc beddeɣ di tewwuṛt n wexxam nneɣ xezzareɣ degg inewjiwen nni d tnewjiwin nni iqqimen degg wexxam nneɣ n řɛar. Zzaysen zegg inewjiwen a, zzaysen ɛwazizi d ɛwanti d xwatci d xwaři, uca xezzareɣ daysen zi tewwuṛt mani beddeɣ. Uca tesřiɣ asen maṛṛa mixef ssawařen, uca mkuř twařa a dd yadef unewjiw nniḍen. Zemmareɣ ad iniɣ maṛṛa wi yiweḍ řexbar belli baba yaṛeggweḥ dd zi hulanḍa innewjew dd ɣars ḥima a t iẓaṛ, a t yesseqsa x ca umas niɣ x ca n ɛzizis idjan di hulanḍa niɣ di biljik niɣ degg uḷiman. Necc beddeɣ di tewwuṛt n wexxam nneɣ mani i qqimen aṭṭas n inewjiwen, daysent timɣarin d yaryazen d iḥenjiren imeẓẓyanen. 

D mammec i ɛeqřeɣ řami i dd yareggweḥ baba zi hulanḍa yiwi dd akides ijj n ṭṭebsi n řeɣnuj ucennay nni umi qqaṛen ‘Heintje’ itɣennej ‘Mama’. Aɣřaf nni n ṭṭebṣi nni n řeɣnuj dayes ijj n řewṣifet n yijj uḥenjir d ameẓẓyan, aḥenjir a tuɣa dayes, itru imeṭṭawen zi tiṭṭawin hwan as dd x igemmizen nnes. Degg wussan nni tuɣa ɣarneɣ ijj n stiryu, uca ikkar baba ɣar stiryu nni igga dayes ṭṭebṣi nni ‘Heintje’ i dd yewwi zi hulanḍa. Uca itenneḍ itɣennej ‘Mama’, uca tesřant ɣars temɣarin d yaryazen nni i dd ɣarneɣ yennejwen. Tesřant as temɣarin nni d inewjiwen nni maṛṛa i dinni ɣarneɣ degg wexxam nneɣ, uca tseqsant temɣarin nni baba x ṭṭebṣi nni mixef itɣennej d min yeqqaṛ uḥenjir nni dayes. Itɛawad asent baba x ṭṭebṣi nni d uḥenjir nni mixef itɣennej, uca iqqaṛ asent baba: ‘Qa ahenjir a itɣennej x yemmas itawi d xas izřan iqqaṛ as i yemmas ‘Qa cemm i ɣari, cemm i xafi iɛizzen degg wuř inu, cemm i ɣari, war ɣari ḥedd nneɣni.’ Uca twařiɣ necc timɣarin nni isint aɣřaf n ṭṭebṣi nni ‘Heintje’ i di yewṣef uḥenjir nni itrun. Ssiɣant i yict nniḍen xezzarent dayes. Uca mkuř icten min teqqaṛ. Ict teqqaṛ as: ‘Ta xzar ya řxir uḥenjir.’ Ict teqqaṛ as: ‘Ya wmiɣis, war nessin mayemmi itru qaɛ anict uya.’ Ict temɣart tenn as i baba: ‘Ma maṛṛa yammu ggin iḥenjiren n hulanḍa? Ma maṛṛa yammu d imezdagen? Ma yammu maṛṛa d icemřařen?’ Inn as baba: ‘Wah maṛṛa yammu ggin. Daysen aṛṛubyut aṭṭas war daysen bu ibarcanen di hulanḍa.’ Tenn as ict temɣart i baba: ‘Tetten dinni ɣa paṣṭili d uɣṛum nni n buyyu?’ Tenn as icten nniḍen: ‘Neccin taṛwa nneɣ qaɛ xxarbcen qaɛ ḥarcwen, ɛdun iḥamcaren waxxa d imeẓẓyanen.’ 

Uca qqiment degg wexxam nneɣ tesřant ɣar ṭṭebṣi nni itɣennaj ‘Mama’. Mammec i twařiɣ ca n temɣarin trunt akides, ṣbareɣ cwayt twařiɣ ɛřaḥař maṛṛa wi din d timɣarin trunt aked ṭṭebṣi nni itɣenjen ‘Mama’. Ict temɣart tesřiɣ as tenn as: ‘I leɛzizt inu aḥenjir a ɛini itru x yemmas.’ Uca qa necc řebda beddeɣ di tewwuṛt nneɣ n wexxam xezzareɣ degg inewjiwen nni min teggen, mixef ssawařen dinni. Ca zzaysen tkemman marlbuṛu, ca zzaysen balmal, ca izedji igarruten zi řpakeyyet nni n drum i itkemma baba. Uca mkuř twařa ad twařiɣ abarrad nni n watay immeysi degg ujenna tfaṛṛaɣen di řkisan ḥima ad swen atay.